o tym, że najpierw był chaos, a potem cykl C4
…czyli o wyższości trawy nad drzewem. Istnieje wiele książek, a w nich miliony słów. Są jednak takie które wyróżniają się spośród bogactwa literatury. W tych książkach znajdziesz wyjątkowe rozdziały, wyjątkowe myśli, wyjątkowe zdania. Takim właśnie tekstem jest znana na świat- „Dezyderata”, a w niej zdanie, którego głębszy sens pozostawiam innym do rozmyślań. Jedna rzecz jest ciekawa i stała się przyczynkiem do nawiązania go w stronę…fizjologii roślin. A oto skrawek zdania z Dezyderaty „…w obliczu wszelkiej oschłości i rozczarowań, jest ona wieczna jak trawa” [miłość]. Czy patrząc na potężnie dęby nie bliżej nam do zachwytów nad ich wielkością i wiekowością? Gdzie tu może znaleźć się trawa? W takich momentach najczęściej- tylko pod butami- rzecz jasna. A teraz zmiana klimatu na gorący strefy zwrotnikowej. Latem istnieje tam znaczny deficyt wody. Lecz wierzcie mi, ze strony ekologii to najczęściej oznacza wielość roślinnych przystosowań do takich warunków bytowania. Powiem o jednej cesze anatomicznej zwłaszcza u rodzin traw i turzyc która pozwala przetrwać ten ciągły kryzys termiczno-wodny, a w dodatku (czym szczyci się kukurydza) zwiększyć efektywność fotosyntezy, czyli produkcję biomasy. Przypatrując się liościowi widać tzw. nerwy czyli wiązki przewodzące. Rośliny typu C4 mają w liściu prócz miękiszu wypełniającego jego wnętrze C4 także miękisz wieńcowy- otaczający samą wiązkę przewodzącą i charakteryzujący się występowaniem stosunkowo wyrośniętych chloroplastów. Tu dochodzi do cyklu C3 (Calvina-Bensona). W miękiszu C4 gdzie dwutlenek węgla wpada w sidła związku pt. PEP (czterowęglowy fosfoenolopirogronian), przez kolejne reakcje powstaje jabłczan który jest transportowany do miękiszu wieńcowego, a tam mówiąc ogólnie- oddaje dwutlenek węgla wprowadzając go do cyklu C3, pszekształcając się w pirogronian który w miękiszu C4 jest fundamentem do odtworzenia PEPu. A oto schemat przekroju liścia. ? 
Klimat gorący zmusza rośliny do zamykania aparatów szparkowych, chroniąc się przy tym przed utratą nadmiaru wody. Czy w takim razie powinniśmy się spodziewać problemu fotooddychania wynikającego m.in. z deficytu dwutlenku węgla? Nie! I to jest genialne. Dzięki enzymowi który przyłącza dwutlenek węgla do PEP dochodzi do zagęszczenia dwutlenku w miękiszu wieńcowym przez co zmieniają się właściwości RuBisCO.(O tym więcej w tekscie „O rozrzutności roślin”). To wszystko doprowadza do wzrostu efektywności pracy fotosyntezy w gorące dni, jednak przy większym nakładzie energii (związanie 1cząsteczki dwutlenku = 5cząsteczek ATP, a w cyklu C3- 3) Zatem rośliny typu C4 w klimacie gorącym lepiej wykorzystują materię przez stworzenie jej nowatorskiej przechowywalni połączonej z tradycyjną przetwórnią. Lecz rośliny te, jak można przypuszczać- w klimacie umiarkowanym prosperują najwyżej słabo. ? Postawiona w tytule śmiała teza i nawiązanie do naszych traw, przy ekspansji roślin typu C4 wraz ze zmianami klimatycznymi, za jakieś kilkaset lat może obronić się sama. W dodatku przy postępującym wzroście zanieczyszczeń w powietrzu (na które rośliny potrafią reagować przez zamknięcie aparatów szparkowych) będzie większy popyt na takie gatunki które potrafią – tak jak „producenci” nielegalnego alkoholu w Wołominie- wobec zewnętrznego zagrożenia, odizolować się i we własnym otoczeniu bardzo efektywnie pracować.
Literatura Praca zbiorowa pod redakcją J.Kopcewicza i S.Lewaka; Podstawy fizjologii roslin. PWN Warszawa 1998 Solomon, Berg, Martin, Villee ; Biologia; Multico Warszawa 1996 A.Szweykowska; Fizjologia roślin; skrypt; UAM Poznań 1999
